Era Val d’Aran e era independéncia de Catalonha

Eth procés d’independéncia de Catalonha ei en hèr roent. Creigui que mo’n gesseram, que jamès i auem estat tant apròp. Delàger, damb fòrça emocion, coneishérem era question e era data dera consulta. E, en Aran, país occitan, de 10 000 poblants e ath torn de 6500 votants, que passarà?

Placem-nos-i: eth territòri subjècte politic dera independéncia ei era comunitat autonòma de Catalonha e era consulta ei entà saber, s’es poblants, volem qu’aguest territòri sigue un estat independent (que non ei çò madeish que pròpri, ne liure,...) en lòc d’ua comunitat autonòma d’Espanha.  Açò ei çò que demanen es ciutadans que conformen aguesta comunitat autonòma, qu’inclodís era Val d’Aran.
 
En gròs en Aran i an dues posicions: Ua ei conformada pes favorables a que Catalonha sigue un estat independent e era  majoritat d’aguesti vòlen qu’Aran age us estatus mès autonòm laguens der estat catalan. D’auti n’an pro damb que Catalonha sigue un Estat dera Union Europea. Mès era question acordada pes partits politics, favorables ara consulta, distingís clarament entre èster un Estat e èster un Estat independent. Clarament mos cau anar vers era independéncia. Dempús ja elaboraram e trebalharam es acòrds que calgue. Pensi qu’en Aran, es que son en aguesta posicion, favorabla ara independéncia, son majoritat, donques que saben qu’aguesta ei era soleta manèra damb possibilitats de solucionar es problèmes sociaus que patim. Non i a mès camin,... E en definitiva era politica ei entad açò: entà arténher er acòrd sociau que mos sigue mès favorable, mès just, mès uman, mès equilibrat...  E açò non a arren a veir damb qu’enes eleccions generaus o autonomiques se vòten partits espanholistes (coma passe en cèrti parçans aranesi), donques qu’era majoritat des ciutadans ce que vòlen ei qu’es sòns pairs agen ua melhora atencion sociau ena sua vielhesa, vòlen auer milhor prestacions laboraus deuant dera maumetuda expectativa generau e vòlen melhores atencions academiques e ua esperança de futur entàs sòns hilhs. E açò non a arren a veir damb parlar catalan, o aranés, damb èster catalanista, damb èster de dretes o d’esquèrres, damb auer neishut ena Val d’Aran o en Magrèb, damb èster occitanista o aranesista, damb èster espanholista o deth Real Madrid... Açò a que veir damb era prumera esséncia dera persona e era sua família, encara que parlen chinés.
 
E coma qu’ena Val d’Aran moltes des expectatives, era majoritat des economiques, son metudes en torisme, coma hònt de milhora, cau díder ben clar que quan seram independents, eth torisme s’incrementarà, donques qu’ara meravilha pròpria deth paisatge deth país, ara qualitat des pistes d’esquí, as atractius que ja auem, i somaram eth paradigma d’un estat lutador coma Catalonha e er exotisme d’ua màger autonomia dera Val d’Aran, que poderà aparéisher en mon sancer coma un exemple de  democracia e de respècte identitari.
 
Era auta posicion ei era des que son contraris ara independéncia de Catalonha. An creat diuèrsi desguisaments:
 

a.- Era des que se mòstren anticatalans e prediquen continuament un refús a tot çò qu’ei  catalan. Ei un comportament primari e d’òdi de bona part des espanhòls, d’aqueri que non mos vòlen en Espanha e non vòlen que mo n’anem perque economicament èm rentables e les produsim beneficis. Aqueri son es que parlen mès clar e es que mòstren era sua cara mès reau, es mens desguisats de toti. Odien Catalonha, mès saben que produís  beneficis economics e non la vòlen pèrder.
 
b.- Era des que parlen dera tresau via, dera via federau, dera confederau,... e son es madeishi que pendent ans, pendent fòrça ans, en hons deth sòn discors an alimentat era existéncia d’un esperit contra Catalonha. Aqueri non an cap de credibilitat, donques qu’aguesta via ja la viuem des de hè 30 ans e non èm pro satisfèts; volem màgers beneficis e creiguem que mos les mereishem. Era tresau via ja non mos vau, non mos la credem. Sabem qu’ei ua mentida desguisada de demagògia.  
 
c.- Era des que pensen que ce que cau ei respectar era independéncia dera Val d’Aran, e que per tant ara non tòque votar,... e arriben a proposar qu’Espanha mos pòt dar un tractament superior (coma a Ceuta o Melilla). Ei pura elocobracion. Un castèth ena broma ... Non an fondament. Espanha mos odie. S’Espanha creiguesse ena identitat des pòbles j’ac aurie podut méter en practica damb es aragonesi, damb es leonesi, ... e damb d’autes realitats identitàries que se repartissen per tot eth territòri espanhòl, e qu’an un estatut de represion identitària. E naturauments se podéssem compdar damb eth supòrt  d’Espanha, calerie desbrembar qu’eth 22 de juriòl de 2011 eth Conselh de Ministres demanèc era suspension de quauqui articles dera Lei der occitan, aranés en Aran, o qu’eth Congrès des Deputats eliminèc der estatut aquerò de qu’era Val d’Aran ei ua realitat nacionau occitana. E encara mès recentament eth Govèrn espanhòu ven de negar era possibilitat de qu’er amazigh, lengua pròpria de Ceuta e Melilla i sigue lengua oficiau amassa damb er espanhòl. Non volem èster coma Melilla. 
Aqueres tres posicions, contràries ara consulta, an un denominador comun: era majoritat non se les cre, non se les cren eri madeishi, saben qu’ei demagògia, son er ensag d’emplegar era paraula en tot hèr faussejar, e saben que sonque son era expression de posicions espanholistes, era correja de transmission de partits estataus, de posicions que mos vòlen mantier ena nòsta constanta de servents, as que culpabilizar de toti es maus e des que profitar-se’n. Son es posicions que s’alinhen damb eth PP, damb Ciutadans e lamentablement tanben damb eth PSC, e damb es sues expressions araneses e occitanes.
 
Cèrtament er estat espanhòl emplegarà toti es recorsi possibles entà evitar era consulta, certament pòt arribar a emplegar actuacions pòc etiques, formes pòc adequades e de dubte democratic, ... Mos cau demorar çò que sigue, ... çò que sigue!
 
Mès, sò des que pense qu’auram consulta, donques que non auer-la serie piri; sustot tà Espanha, donques qu’eth procés independentista ei imparable; ei eth pòble qui la demane. Sò des que cre que guanharam era consulta e pensi que maugrat eth vòte espanholista des eleccions generaus, en Aran guanharà eth vòte favorable ara independéncia, maugrat que dilhèu, per efècte dera multiplicacion des elucobracions des que van contra Catalonha, se pòsque provocar ua grana abstencion. I a encara ua actitud d’un excès de contraròtle.
 
Ja, en aguesti moments, quan falte mens d’un an entara votacion, en Aran, conegui votants deth Partit Popular e deth Partit Socialista, conegui immigrants e persones que non parlen ne aranés, ne catalan,... qu’en moment dera consulta votaràn en favor dera independéncia.
 
E qu’arrés mos volgue enganhar: Aran, enes moments de dificultats, des darrèrs 800 ans a estat tostemp ath cant de Catalonha, e Catalonha ath cant d’Aran. Ara non serà diferent.
 
E en tot açò Occitània a on ei? Qui pense en Occitània? A on quede Occitània en debat? En posicionament espanholista, evidentament non i é. En plantejament espanholista sonque i a un aranesisme ranci, escur e folclorista que non en vò saber arren d’Occitània. Occitània sonque existís enes plantejaments favorables ara independéncia de Catalonha.
 
E se londeman de votar era independéncia Aran ei capable d’articular un estatut d’encaish adequat damb Catalonha, fonamentat ena sua “realitat nacionau occitana” (que demanauen es parlamentaris catalans en Estatut e qu’eth Congrès des Deputats espanhòls non acceptèc) alavetz era independéncia de Catalonha aurà significat un auanç entà Occitània. Mès,... aguesta ei ua auta tematica. Coma s’a d’encaishar era Val d’Aran en ua Catalonha independenta e coma se beneficie era identitat occitana dera independéncia de Catalonha ac deisharè entar article que ven. 

Jusèp Loís Sans Socasau

sanssocasau@gmail.com

• Xarxes socials
  • 
  • 
  • 
  • 
  • 
  • 
  • 
  • 
  • 
  • 
  • 
  • 
• Envia l'article
• Imprimeix l'article
• Converteix a PDF

Tweet

 

Aran, enes moments de dificultats, des darrèrs 800 ans a estat tostemp ath cant de Catalonha, e Catalonha ath cant d’Aran. Ara non serà diferent.